Oplossingsgericht denken zorgt voor een kleine cultuuromslag

“Het Amersfoortse Corderius College deed met de afdeling mavo en bovenbouw vwo mee aan de pilot van Teamwerk-VO. Jennifer Holland, afdelingscoördinator en docent Frans, was als projectleider de spin in het web van de pilot. “Vooral het oplossingsgerichte denken heeft voor een kleine cultuuromslag gezorgd.”

Jennifer Holland was al lid van de commissie Taakbeleid, waar het onderwerp werkdruk ook regelmatig op de agenda stond. “Het Corderius is een grote, betrokken scholengemeenschap met 1.800 leerlingen en ongeveer 200 medewerkers. Uit een medewerkersonderzoek bleek dat het gevoel van werkdruk op onze school hoog is. Toen de mogelijkheid voorbijkwam om aan dit pilotproject deel te nemen, hebben we dat met beiden handen aangegrepen.”

Veelheid der dingen

Jennifer herkent als docent de hoge werkdruk. “Maar ik vind ook dat je de taak hebt om daar zelf wat aan te doen. Het feit dat het werk druk is, is een gegeven. De klassen zijn groot, het werk is nooit af en je voelt altijd druk omdat je onderwerpen of leerlingen meer aandacht wilt geven. Daar moet je mee leren omgaan, of iemand vragen om je te helpen. Ik heb zelf na jaren in het onderwijs ook geleerd om af en toe op de rem te trappen. Kruip niet in de slachtofferrol, maar doe er iets aan. Wij duiden werkdruk vaak als ‘de veelheid der dingen’. De verwachtingen van de maatschappij en ouders zijn hoog en de problematiek van leerlingen wordt complexer. Daarnaast vraagt de professionaliseringsslag in het onderwijs veel van docenten en mentoren.”

Slim ingericht

Het Corderius College heeft haar eigen draai gegeven aan het pilotproject. “We hebben het slim ingericht door de gespreksrondes tijdens bestaande teamoverleggen in te plannen. Zo kostte het geen extra tijd. Uit de enquête die we vooraf hebben gehouden om gespreksthema’s op te halen, zijn twee teams geselecteerd die de meeste werkdruk ervaren: de mavo deed met dertig docenten mee aan het project en de bovenbouw van het vwo met veertig. Tijdens de plenaire kick-off heeft onze rector duidelijk aangegeven vierkant achter het project te staan. Vervolgens hebben we samen met de teams de thema’s bepaald: de taken die docenten hebben naast het lesgeven en het ontbreken van een gevoel echt invloed te hebben op de gang van zaken.”

Coachend leidinggeven

Het bestuur en de teamleiders volgden eerst een teamcoachingsessie over het voeren van een constructieve dialoog. “Die hebben we direct voor de grote dialoogsessies ingepland. Ik was observerend bij alle bijeenkomsten aanwezig en heb veel geleerd over coachend en oplossingsgericht leidinggeven. Vlak na de coaching planden we drie keer een dialoogsessie in, twee keer met de teamcoördinatoren en hun docententeams en een keer met de directie en de conrectoren van mavo en vwo erbij. Deze bijeenkomsten verliepen heel prettig, iedereen was open, het bestuur en de afdelingsleiders waren zeer betrokken en docenten voelden zich gehoord. We zijn tot de conclusie gekomen dat goede communicatie belangrijk is en dat we meer tijd vrij willen maken om samen te werken in de verschillende teams. We willen de ‘veelheid der dingen’ beter vastpakken en daarover oplossingsgericht in overleg gaan.”

Resultaten

Als gevolg van de dialogen zijn er de nodige zaken veranderd op het Corderius College, zoals de invoering van de vaste vergadermiddag voor vakgroepen en teams, meer ruimte voor professionele ontwikkeling met vijf extra studiedagen en meer invloed van teamleden op de agenda van hun teams. “Tot slot zullen we docenten meer autonomie geven om hun tijd in te delen. Dat vergt wat van de docent maar ook van bijvoorbeeld de conrector, die zaken in vertrouwen los moet laten. Begin 2020 evalueren we de resultaten en stellen we de plannen indien nodig bij”, vertelt Jennifer. Zij vindt dat vooral de werkwijze van de pilot, het oplossingsgericht aangaan van de dialoog, heeft gezorgd voor een kleine cultuuromslag. “Het is een belangrijk thema geworden, ik zie het terug in groepsprocessen en gebruik het zelf ook als afdelingscoördinator.”

Jullie/wij-gevoel doorbreken

De rol als projectcoördinator is Jennifer goed bevallen. “Het is belangrijk dat je voor deze dialoogmethodiek een coördinator aanstelt die het jullie/wij-gevoel kan doorbreken en verbinding kan leggen tussen de docenten en de teamleiders. Pas daarna kom je tot een open gesprek. Bij de evaluatie van het pilotproject, toen nog ‘Over werk(druk) gesproken’ geheten, heb ik aangegeven dat het project wat breder getrokken kan worden. We zijn heel politiek ambtelijk bezig en tegelijkertijd willen we een professionaliseringsslag maken. Dat is al een enorme omslag en dan ga je ook nog praten over een emotioneel beladen onderwerp als werkdruk. Teamwerk-VO vind ik wat dat betreft de lading beter dekken; je moet namelijk met zijn allen leren om zaken op te lossen en niet in de klaagcultuur blijven hangen.”

Jennifer raadt andere scholen zeker aan om de dialoogmethodiek Teamwerk-VO toe te passen. “Kijk wel goed wat bij jouw school past, richt het slim in, volg zeker de teamcoachingsessies en ga ervan uit dat oplossingsgericht denken langzaam gaat. Ik heb het pilotproject met ziel en zaligheid begeleid. Dat laat je ook niet zomaar los, ik wil het onderwerp de komende tijd zeker als motor blijven aanjagen.”